Christmas Lights: Kerst door de Jaren Heen
Kerstblog met tekst en
tekeningen van mijn hand.
Kerst: The Most Wonderful Time Of The Year?
Ik ben niet echt een ‘Kerstgekkie’ of ‘Christmaholic’ zoals ze dat noemen, maar toch kijk ik altijd wel een beetje uit naar het kerstfeest. Kerstmis is immers meer dan alleen een datum op de kalender. Er zit een verhaal achter dat zich al eeuwenlang ontvouwt, vol symboliek, mysterie en gewoonten die onze cultuur hebben beïnvloed en verrijkt.
Kerst á la Gustav Klimt. Tekening gemaakt in 2023.
In deze blog ben ik op ontdekkingstocht gegaan naar de oorsprong van Kerstmis, het ontstaan van de Kerstman, de legende van Rudolph het Rendier, de betekenis van de kerstboom, de kunst van het verzenden van kerstkaarten en meer.
Ik hoop dat mijn tekeningen en verhalen je een beetje in de kerstsfeer brengen (ook al lees je dit misschien tijdens de zomervakantie)! 
Het Ontstaan Van Kerstmis
Over de hele wereld wordt Kerstfeest uitbundig gevierd. Elk jaar op 25 december komen miljoenen mensen samen om de geboorte van Jezus Christus te herdenken. Maar wist je dat kerstfeest niet altijd op deze datum werd gevierd? En dat veel van de tradities die we nu kennen, zoals de kerstboom, de kerstman en de kerstliederen, niets te maken hebben met het christelijke verhaal?
Kerstkaart gemaakt eind 2022
De eerste christenen vierden de geboorte van Jezus wel, maar niet op een vaste datum. Sterker nog, de Bijbel vermeldt helemaal niet wanneer Jezus geboren werd. Sommige geleerden denken dat Jezus ergens in de lente of de herfst geboren is, maar niemand weet het zeker.
Constantijn de Grote
Pas in de vierde eeuw besloot de Romeinse keizer Constantijn om 25 december als de officiële datum voor kerstfeest vast te stellen omdat het samenviel met een populair heidens feest: de Saturnalia. Door de datum van kerstfeest te laten aansluiten bij de Saturnalia, probeerde Constantijn de overgang van het heidendom naar het christendom te vergemakkelijken.
De Saturnaliën
Het feest ‘de Saturnaliën’ begon op 17 december en duurde een aantal dagen. Het was een van de meest geliefde feesten van de Romeinen, want tijdens de Saturnaliën droegen de mensen kleurrijke kleren in plaats van hun gewone witte toga’s. Ze zetten een muts op hun hoofd, die normaal alleen slaven droegen. Ze versierden hun huizen met groene takken en kaarsen. Ze gaven elkaar cadeautjes, zoals poppen, maskers, snoepjes en kaarten met grappige teksten. Ze speelden spelletjes, dobbelden en stelden elkaar raadsels, waarbij ze soms geld of andere prijzen konden winnen. Ze aten, dronken en maakten veel lawaai en plezier.
De kerstbal komt oorspronkelijk van de Germaanse en middeleeuwse tradities om groene takken en appels in huis te halen. De eerste glazen kerstbal werd in 1831 gemaakt door een Franse glasblazer.
Het meest bijzondere aan de Saturnaliën was dat de slaven en de meesters van rol wisselden. De slaven mochten doen alsof ze de baas waren en het was zelfs toegestaan om grapjes te maken over hun meesters. Die moesten dit allemaal verdragen, en soms zelfs hun slaven bedienen aan tafel.
Onoverwinnelijke zon
Daarna, op 25 december vierden de Romeinen ook de Dies Natalis Solis Invicti, oftewel de geboortedag van de onoverwinnelijke zon. Dit was een feest ter ere van de zonnegod Sol Invictus, die werd gezien als de beschermer van het Romeinse rijk. Op 25 december begon de zon weer langer te schijnen na de kortste dag van het jaar, de winterzonnewende.
Ook de Dies Natalis Solis Invicti stond symbool voor hoop en vernieuwing.
Door de eeuwen heen heeft het kerstfeest zich verder ontwikkeld en verspreid over de wereld. Er kwamen nieuwe elementen bij, zoals de kerststal, de kerstboom en -bal, de kerstman en de kerstkaarten. Sommige daarvan hebben een christelijke oorsprong, andere weer niet.
De eerste christenen vierden de geboorte van Jezus wel, maar niet op een vaste datum. Sterker nog, de Bijbel vermeldt helemaal niet wanneer Jezus geboren werd.
Tekening gemaakt in 2023, in de Koptische Ethiopische stijl.
Van Sinterklaas Tot Santa Claus
De kerstman is een vriendelijke oude man met een rode mantel, een witte baard en een grote zak vol cadeautjes. Hij woont op de Noordpool, waar hij wordt geholpen door elfjes en rendieren en brengt op kerstavond geschenken aan de kinderen die braaf zijn geweest. Maar de kerstman is niet altijd zo geweest.
De inspiratie voor de kerstman is onze eigen Sint-Nicolaas, beter bekend als Sinterklaas (zie blog ‘Sinterklaas: bisschop uit Turkije of heidense Wodan?’).
Zonder onze eigen Sint-Nicolaas, beter bekend als Sinterklaas, had de kerstman waarschijnlijk niet eens bestaan.
Sint-Nicolaas was een bisschop die in de vierde eeuw in de stad Myra in het huidige Turkije leefde, en die bekend stond om zijn vrijgevigheid. Hij gaf vaak geschenken aan de armen en de kinderen, en redde mensen uit allerlei benarde situaties. Sint-Nicolaas was in veel landen de beschermheilige van kinderen, zeelieden, reizigers en nog vele anderen. Zijn feestdag was 6 december, de dag van zijn overlijden.
Meer hierover lees je in mijn blog Sinterklaas: bisschop uit Turkije of heidense Wodan?’.
A Visit from St. Nicholas
In de zeventiende eeuw vertrokken veel Nederlanders naar Noord-Amerika waar ze een beter bestaan wilden opbouwen. Een van de dingen die ze meenamen was het sinterklaasfeest. De naam Sinterklaas werd later verbasterd tot Santa Claus en zijn feestdag verschoof naar 25 december, de geboortedag van Jezus.
Schets voor een tekening van sinterklaas in zijn vrije tijd. Deze kan ook wel voor de kerstman doorgaan, vind ik.
In de negentiende eeuw kreeg hij zijn huidige uiterlijk en karakter, dankzij het gedicht ‘A Visit from St. Nicholas’ van Clement Clarke Moore en de tekeningen van Thomas Nast. In het gedicht wordt hij beschreven als een gezellige oude man met een witte baard en een rood pak, die met een slee vol speelgoed en acht rendieren door de lucht vliegt. Hij komt door de schoorsteen naar binnen en vult de kousen bij de haard met lekkers.
De tekenaar Thomas Nast maakte veel illustraties van de kerstman, die zijn populariteit nog meer vergrootten. Hij bedacht ook dat de kerstman op de Noordpool woonde, waar hij met zijn vrouw en zijn elfen het hele jaar door cadeautjes maakte. Later kwamen er nog meer details bij, zoals het rendier Rudolph, die een rode neus had en daardoor makkelijk te volgen was in het donker.
Coca-Cola
De kerstman werd pas echt populair in 1931, mede door de reclamecampagnes van Coca-Cola, die hem afbeeldden als een vrolijke en gezellige figuur die erg populair werd bij jonge kinderen. De tekenaar ‘Haddon Sundblom’ gebruikte zijn eigen gezicht als model voor de kerstman in de advertenties van Coca-Cola.
Haddon creëerde het met bont afgezette rode pak omdat het mooi combineerde met de kleuren van Coca Cola. Ook de vriendelijke appelwangen, de dikke buik met de brede riem en de hoge laarzen zijn een creatie van deze illustrator.
Portretje van Mrs. Claus, zie het stukje over de ‘groene kerstman’ onderaan.
Mrs. Claus
De kerstman heeft lange tijd verborgen weten te houden dat hij getrouwd is met “Mrs. Claus”.
Zij werd pas voor het eerst genoemd in een kort verhaal van James Rees uit 1849, getiteld “A Christmas Legend” waarin ze wordt beschreven als een “vriendelijke, mollige oude dame”.
In 1889 krijgt ze een eigen stem en persoonlijkheid in het kindergedicht ‘Goody Santa Claus on a Sleigh Ride’. Daarin vertelt mrs. Claus haar man hoe hard ze het hele jaar heeft gewerkt om de kerstbomen te verzorgen, het speelgoed te maken en de kalkoenen te voeren. Ze vindt dat ze het wel verdient om ook een rol te spelen in het kerstverhaal. Dus trekt ze haar sneeuwvlokkenmuts aan en springt in de slee om de kerstman te helpen bij het bezorgen van de cadeautjes.
Veel later mocht ze de kerstman ook assisteren in advertenties van Coca-Cola, waarin te zien is hoe ze hem hielp met het lezen van de brieven, het maken van de lijsten en het verzorgen van de rendieren. Ze was ook betrokken bij de sociale en milieubewuste boodschappen van Coca Cola, zoals het het belang van het recyclen van flessen.
Mrs. Claus laat zien dat vrouwen niet alleen huisvrouw hoeven te zijn, maar ook een eigen carrière en hobby’s kunnen hebben. Ze is niet bang om haar mening te geven of om de leiding te nemen en is dus meer dan de schaduw van de Kerstman.
Tekening van een kerstvrouw (eerste schets gemaakt in 2015). Deze dame kijkt te zwoel om Mrs. Claus te zijn, die meestal wordt afgebeeld als een vriendelijke en zorgzame oudere dame. Het zal wel om verre familie gaan, denk ik.
De Voornaam van Mrs. Claus blijft een mysterie
Er is niet één officiële voornaam voor Mrs. Claus. Ze heeft verschillende namen gekregen in verhalen, films en liedjes. Sommige van de bekendste namen zijn:
Goody: Uit het gedicht van 1889 van Katharine Lee Bates, getiteld “Goody Santa Claus on a Sleigh Ride”. Goody is een afkorting van Goodwife, een ouderwetse term voor een getrouwde vrouw.
Jessica: Dit was de naam die aan Mrs. Claus werd gegeven in de animatiefilm uit 1970, “Santa Claus is Comin’ to Town”.
Anna: Uit het boek in 1954, “The Dealings of Daniel Kesserich” van Fritz Leiber. In dit boek is Mrs. Claus een heks die de Kerstman helpt met zijn magie.
Mary: Uit het liedje “The Year Without a Santa Claus” van Jules Bass en Maury Laws (1974). In dit liedje zingt Mrs Claus over hoe ze de Kerstman probeert te overtuigen om niet met pensioen te gaan.
Carol: In de film “Mrs. Santa Claus” luistert Mrs. Claus naar de naam ‘Carol’ en is een feministische activiste die naar New York gaat om de arbeidsomstandigheden van de elfen te verbeteren.
Er zijn ook mensen die helemaal niet zo dol zijn op kerst en die tijdens de Corona Epidemie hoopten dat het feest bij familie werd verboden. Uit een peiling van bureau QuestionIt bleek dat 82% van de Nederlanders goede hoop had dat het kabinet de kerstviering met familie zou verbieden.
Kerstboom, Symbool van Hoop en Vernieuwing
De kerstboom is een onmisbaar onderdeel van de kerstsfeer in Nederland. Elk jaar worden er volgens het VNK ongeveer 2,7 miljoen echte kerstbomen verkocht, vooral bij tuincentra, bouwmarkten en gespecialiseerde kerstboomkwekerijen. Sommige mensen kiezen zelfs voor twee kerstbomen in huis, om verschillende stijlen en kleuren te combineren.
Kerst in de stijl van Gustav Klimt waarover ik eerder deze blog schreef. Het is inmiddels traditie om de kerstboom op 6 januari (driekoningen) weer af te tuigen.
Toch is de kerstboom door christenen lange tijd gezien als heidens symbool.
Lang geleden geloofde men namelijk dat de in de winter groenblijvende bomen een speciale betekenis hadden. Wanneer andere bomen hun bladeren verloren of bruin werden, bleef de spar, den of cipris groen, waardoor men dacht dat deze ‘evergreens’ hen konden beschermen tegen boze geesten en heksen. Ze hingen ook lampjes of kaarsjes in deze bomen om de koude winter en de duisternis te overwinnen.
Boom met Appels
De eerste kerstboom zoals we die nu kennen, werd opgezet in Duitsland in de 16e eeuw, door protestantse hervormers die de kerstboom wel mooi vonden. Ze zeiden dat de kerstboom ook een christelijk symbool kon zijn, als je hem op een andere manier versierde. Ze hingen appels in de boom om te laten zien dat Adam en Eva gezondigd hadden in het paradijs en hingen kaarsen in de boom omdat ook Jezus het licht van de wereld was. Later werden de appels vervangen door rode ballen, en kwamen er andere dingen bij, zoals engelen, sterren, snoep en cadeautjes
Koninklijke Kerstboom
In de negentiende eeuw moesten mensen meer reizen om handel te kunnen drijven in het buitenland. Daar vertelden ze elkaar over de gebruiken thuis en zo kwam het dat de kerstboom steeds populairder werd in zowel Europa als de rest van de wereld.
Prins Albert, de echtgenoot van koningin Victoria, bracht de kerstboom mee naar Engeland vanuit zijn geboorteland Duitsland. Deze tekening is uiteraard niet van mijn hand. Ze werd in 1848 gemaakt en gepubliceerd in de krant.
Ook de koninklijke families hielpen een handje mee aan de populariteit van de kerstboom. Prins Albert, de echtgenoot van koningin Victoria, nam de boom mee naar Engeland vanuit zijn geboorteland Duitsland. Hij liet deze optuigen in Windsor Castle, en nodigde gasten uit om de kerstboom te bewonderen. Er werd een tekening van gemaakt die in de krant werd gepubliceerd (zie afbeelding) en dat zorgde ervoor dat meer mensen een kerstboom in huis wilden hebben, net als hun geliefde koningin.
Is een kunstkerstboom vriendelijker voor het milieu?
Omdat het aantal sparren en dennen schrikbarend afnam, werd in de 19e eeuw de eerste kunstkersboom ontwikkeld in Duitsland. Sommige mensen vinden dat zo’n neppe kerstboom beter is voor het milieu, omdat er geen levende boom voor hoeft te worden omgezaagd. Maar voordat een nepkerstboom echt ‘groener’ is dan een echte kerstboom, zul je hem ongeveer 10 jaar moeten gebruiken. Overigens hebben wij zelf ook een kunstboom in huis gehaald, en dat bevalt mij prima. We hoeven de stofzuiger minder te gebruiken en de boom is bijna niet van echt te onderscheiden (vind ik).
Waar komen die elektrische kerstboomlampjes toch vandaan?
Eind 19e eeuw kreeg Edward Hibberd Johnson, een vriend van Thomas Edison (de uitvinder van de gloeilamp), het idee om een boom met 80 rode, witte en blauwe peertjes op te zetten in zijn woonkamer in New York. Slechts één krant uit Detroit schreef erover. De journalist was verbaasd over de peertjes, die ‘walnootgroot’ waren. Zo werden de kerstlampjes een hit, maar ze waren duur en moeilijk te maken. Pas vijf jaar later, in 1895, zette president Grover Cleveland een boom in het Witte Huis die versierd was met meer dan honderd lampjes. Ook dit sloeg aan, maar alleen de allerrijksten konden met de nieuwe mode meedoen. De prijs voor dergelijke kerstverlichting bedroeg -omgerekend naar de dag van vandaag- zo’n 2000 euro. Bron: Historia.
Rudolph het Rendier: Lelijk eendje met rode neus
Kerstmis is niet compleet zonder de rendieren van de Kerstman, die zijn slee door de lucht trekken. Maar wist je dat het beroemdste rendier, Rudolph, pas in 1939 werd bedacht?
Rudolph staat symbool voor hoop, moed en zelfacceptatie. Maar Rudolph met zijn grote rode neus is ook gewoon een leuk en vrolijk personage, die je in de kerstsfeer brengt. Tekening gemaakt eind 2023.
Rudolph ontsproot aan het brein van Robert L. May, een medewerker van het warenhuis Montgomery Ward in Chicago. Hij kreeg de opdracht om een kerstverhaal te verzinnen om mee te geven aan klanten als promotionele stunt.
Het Lelijke Eendje
Geïnspireerd door ‘Het lelijke eendje’ van H.C. Andersen bedacht hij Rudolph, een rendier met een grote rode neus, die niet geaccepteerd wordt door de andere rendieren. Maar op een mistige kerstavond vraagt de Kerstman hem om zijn rendieren te leiden, omdat zijn neus als een lamp kan dienen. Rudolph wordt zo de held van de nacht en wint het respect van iedereen.
May schreef het verhaal in rijmende coupletten en illustreerde het met tekeningen die ingekleurd moesten worden. Het verhaal werd een groot succes: er werden meer dan 6 miljoen exemplaren van verspreid. May behield de rechten van Rudolph en werd een rijk man.
Hoe Rudolph beroemd werd
Rudolph werd nog bekender toen de zwager van May, Johnny Marks, het verhaal in 1949 in een lied veranderde. Het lied werd ingezongen door Gene Autry, de ‘zingende cowboy’, en bereikte de eerste plaats in de hitlijsten. “Rudolph, the Red-Nosed Reindeer” is sindsdien door vele artiesten gecoverd.
Rudolph verscheen ook in verschillende films en televisiespecials, waarin zijn verhaal werd uitgebreid of aangepast. Een van de bekendste is de stop-motion televisiespecial uit 1964, waarin een jonge Rudolph bevriend raakt met Hermey, een elf die liever tandarts wil worden dan speelgoed maakt. En Yukon Cornelius, een avonturier die op zoek is naar goud en zilver. Samen vluchten ze van de Noordpool en komen ze terecht op het Eiland van Misfit Toys, waar speelgoed woont dat niemand wil hebben. Zoals een cowboy die op een struisvogel rijdt, een boot die niet kan drijven, en een vogel die zwemt in plaats van vliegt.
A Christmas Carol
A Christmas Carol is een beroemd boek van de Engelse schrijver Charles Dickens, dat voor het eerst werd gepubliceerd in 18431. Het is een kerstverhaal over een oude en gierige man, Ebenezer Scrooge, die op kerstavond wordt bezocht door vier geesten.
‘A Christmas Carol’, Portret van Scrooge met achter hem de geest van het heden en het verleden.
Ebenezer Scrooge geeft niets om kerst. Hij vindt Kerstmis onzin, omdat het een valse en misleidende viering zou zijn, waar mensen alleen maar geld aan verspillen en doen alsof ze blij en dankbaar zijn.
Hij behandelt iedereen slecht, maar vooral zijn arme werknemer Bob Cratchit en zijn vrolijke neef Fred zijn vaak de dupe van zijn slechte karakter. Hij zegt altijd “humbug!” ( “onzin”, “bedrog” of “flauwekul”) als iemand hem een fijn kerstfeest wenst. Maar op een kerstavond krijgt hij bezoek van drie bijzondere geesten, die hem een lesje leren dat hij nooit zal vergeten.
Eerste uitgewerkte schets voor Scrooge en de geesten die hem confronteren met het heden en verleden.
De eerste geest is de geest van zijn overleden zakenpartner Jacob Marley, die net zo gierig en gemeen was als Scrooge. Hij komt Scrooge waarschuwen dat hij zijn leven moet veranderen, anders zal hij net als Marley geketend worden door zijn hebzucht. Hij vertelt Scrooge dat hij nog drie geesten zal ontmoeten, die hem zijn verleden, heden en toekomst zullen laten zien.
Geesten van het verleden, heden en toekomst
De tweede geest is de geest van de kerst in het verleden, die Scrooge meeneemt naar zijn jeugd. Hij laat hem zien hoe hij als kind eenzaam en verwaarloosd werd, maar ook hoe hij plezier had met zijn vrienden en zijn baas Fezziwig. Hij herinnert hem ook aan zijn liefde voor een meisje genaamd Belle, die hij verliet omdat hij meer om geld gaf dan om haar.
De derde geest is de geest van de kerst in het heden, die Scrooge meeneemt naar de mensen die hij kent. Dankzij deze geest ziet hij dat Bob Cratchit en zijn gezin arm maar gelukkig zijn, ondanks de ziekte van hun jongste zoon Tiny Tim (zie tekening). Hij toont hem ook hoe Fred en zijn vrouw gezellig kerstfeest vieren met hun vrienden, die grapjes maken over Scrooge.
Scrooge is diep geschokt en berouwvol door alles wat hij heeft gezien. Hij smeekt de geest om hem een kans te geven om zijn leven te beteren, en belooft dat hij de ware betekenis van kerst zal leren: vrede, liefde en vrijgevigheid. Hij wordt wakker op kerstdag, en is een totaal andere man. Hij is vriendelijk en gul voor iedereen, vooral voor Bob Cratchit en zijn gezin. Hij wordt de beste vriend van Tiny Tim, die dankzij hem geneest.
Oproep tot medeleven en solidariteit met de minderbedeelden
A Christmas Carol is meer dan alleen een sentimenteel verhaal. De novelle is een aanklacht tegen de sociale ongelijkheid en de armoede die heersten in het Victoriaanse tijdperk, waarin Dickens leefde. Het verhaal roept op tot medeleven en solidariteit met de minderbedeelden, zoals de familie Cratchit, die ondanks hun armoede en de ziekte van hun zoon Tiny Tim, nog steeds dankbaar en gelukkig zijn. De novelle is ook een pleidooi voor de kinderrechten, die in die tijd vaak werden geschonden. Dickens was zelf een kind van arme ouders, die op jonge leeftijd moest werken in een fabriek.
De eerste commerciële kerstkaart
Wist je dat de eerste kerstkaart ter wereld in 1843 werd gemaakt in Engeland? Het was een idee van Sir Henry Cole, een beroemde uitvinder en kunstliefhebber.
Te veel vrienden
Tijdens de feestdagen dat jaar, kwam Henry Cole erachter dat hij eigenlijk te veel vrienden had. Ze hadden hem allemaal een persoonlijke brief gestuurd en terwijl Henry naar de stapels onbeantwoorde correspondentie keek, piekerde hij over wat hij moest doen.
In het Victoriaanse Engeland was het bijna onbeschoft om een brief onbeantwoord te laten. Hij moest dus wel een manier bedenken om op al deze mensen te reageren.
Gelukkig kwam Cole al gauw op een ingenieus idee. Hij benaderde een bevriend kunstenaar, JC Horsley, en vroeg hem om een idee te ontwerpen dat hij in zijn hoofd had. Namelijk een drieluik waarop een gezin te zien is dat aan tafel de feestdag viert. Vervolgens gaf Cole een drukkerij opdracht om 1000 kaarten te graveren, met de hand in te kleuren en te voorzien van de kerstwens:
“A Merry Christmas and A Happy New Year To You.”
Het was de eerste kerstkaart zoals wij die nog steeds kennen. Momenteel is de kaart in het museum te bewonderen en is miljoenen euro’s waard.
Een van mijn eigen kerst- en nieuwjaarskaarten “White Flowers”. Witte bloemen staan voor positiviteit, zuiverheid, spiritualiteit en potentieel.
De Blauwe Vlaamse Gaai symboliseert de harmonie tussen aarde en hemel. Hij is een boodschapper die je aanspoort om je kracht en gaven te gebruiken voor het algemeen belang.
Pedagogische miskleun
De kaart veroorzaakte de nodige ophef in datzelfde Victoriaanse Engeland toen de anti-alcoholbeweging Temperance Movement luidruchtig bezwaar maakte omdat het kind op de afbeelding een slok van een glas wijn lijkt te nemen. Sommige mensen vonden dat de kaart niet christelijk genoeg was, en dat het kinderen aanzette tot alcoholgebruik. Ze dachten dat de kaart de ware betekenis van kerst verloochende, en dat het een commerciële truc was om geld te verdienen.
Kerstkaartenliefde per provincie
Volgens onderzoek van Kaart2.go eind 2023, is de kerstkaartenliefde het grootst in de provincie Gelderland. Zij versturen naar ratio gemiddeld de meeste kaartjes naar dierbaren in de decembermaand. Als Friezen een kerstkaart sturen, maken ze er ook meteen een persoonlijk kunstwerkje van. Maar liefst 57% van de bestelde kerstkaarten was een kerst-fotokaart. In Noord-Brabant geven ze het minst om kerstige kiekjes.
Volgend jaar zal alles beter gaan
Veel moderne kersttradities vinden hun oorsprong in pre-christelijke gebruiken, zoals de Saturnalia, een Romeins festival dat rond dezelfde tijd van het jaar werd gevierd ter ere van de god Saturnus, de god van de landbouw en de tijd.
Eén ding hebben deze tradities gemeen: ze verwijzen allemaal naar een connectie met nieuw leven en de hoop op een betere toekomst. Ook kerstkaarten stralen deze boodschap uit.
Wie waren de drie koningen?
Toen Jezus geboren was in een stal in Bethlehem, verscheen er een bijzondere ster aan de hemel. Drie wijzen uit het oosten, die de kunst van de sterrenkunde beheersten, zagen de ster en begrepen dat dit een teken was van de geboorte van de Koning der Joden. Ze besloten om hem op te zoeken en hem eer te bewijzen.
Tekening gemaakt in 2022 van de drie kleine koningen Caspar, Melchior en Balthasar. In Nederland en België is het de traditie dat kinderen verkleed als de drie koningen met een ster langs de deuren gaan en liedjes zingen. Ze krijgen dan snoep of geld als beloning. Dit gebruik stamt uit de Middeleeuwen, toen arme mensen mochten bedelen in de kersttijd. Pas in de 19e eeuw werd het een kinderfeest.
Herodes stuurde de wijzen naar Bethlehem en vroeg hen om hem te laten weten waar het kind was, zodat hij ook kon komen om Jezus te eren. Maar in werkelijkheid wilde hij Jezus doden, om zo zijn macht te behouden.
De drie volgden de ster, die hen de weg wees naar de stal waar Jezus was. Daar zagen ze het kind met zijn moeder Maria. Ze knielden voor hem neer en gaven hem drie kostbare geschenken: goud, wierook en mirre. Deze geschenken hadden een symbolische betekenis. Goud was een geschenk voor een koning, wierook voor een god, en mirre voor een mens die zou sterven.
Geboorte van het kindeke Jezus met op de achtergrond de drie koningen. Tekening gemaakt in 2023, in de Koptische Ethiopische stijl. Deze stijl kenmerkt zich door het gebruik van felle kleuren, geometrische patronen, gestileerde figuren en symbolische voorstellingen van heiligen, engelen en Bijbelse scènes.
De wijzen kregen in een droom een waarschuwing van God om niet naar Herodes terug te gaan. Ook Jozef, de man van Maria, kreeg een droom waarin een engel hem opdroeg om met het kind en Maria naar Egypte te vluchten, omdat Herodes het kind wilde vermoorden. Zo ontsnapten ze aan de woede van Herodes, die alle jongetjes in Bethlehem en omgeving liet doden in de hoop dat hij ook Jezus zou treffen.
Waarom is Driekoningen op 6 januari? In de Bijbel wordt niet gezegd wanneer de drie wijze mannen Jezus bezochten. De kerk koos 6 januari als Driekoningen, precies 12 dagen na Kerstmis, om het einde van de kerstperiode te markeren. Deze periode, ook wel de Twaalf Nachten van Kerstmis genoemd, is een tijd van viering en reflectie. Het is dus meer een symbolische keuze dan een historisch accurate datum.
In de Bijbel worden ze niet bij naam genoemd en pas later leerden we ze kennen als Caspar, Melchior en Balthasar. Ze kwamen uit verschillende werelddelen: Azië, Europa en Afrika en worden gezien als de stamvaders van de drie grote monotheïstische godsdiensten: het jodendom, het christendom en de islam.
Casper, Melchior en Balthasar worden ook wel magi genoemd, een Latijns woord dat ‘wijzen’ of ‘magiërs’ betekent. Ze hadden kennis van de sterren en de natuur, en konden daarmee wonderen verrichten. In sommige landen worden ze ook wel de drie heiligen genoemd, omdat ze de eersten waren die Jezus herkenden als de Zoon van God.
Hoe de kerstman steeds groener werd
De kerstman is niet meer de oude. Hij heeft zich –net als de groene sint– de laatste jaren steeds meer verdiept in de milieucrisis en de gevolgen daarvan voor de planeet. Hij weet dat hij een voorbeeldfunctie heeft en dat hij zijn invloed kan gebruiken om mensen te inspireren om duurzamer te leven.
De Groene Kerstman en zijn milieubewuste vrouw Mrs. Claus die zojuist ‘groene’ boodschappen hebben gedaan.
Duurzame Cadeaus
Een van de grootste bronnen van verspilling en vervuiling tijdens de kerstperiode zijn de cadeaus. Veel cadeaus zijn gemaakt van plastic dat veel grondstoffen en energie kost om te produceren en te vervoeren, en dat bovendien slecht afbreekbaar is. De kerstman vroeg zijn vrouw Mrs. Claus om raad en zij vertelde hem dat het beter is om dat plastic speelgoed te vermijden en te kiezen voor duurzamer houten, stoffen of metalen speelgoed. Mrs. Claus struint inmiddels vaak het internet af op zoek naar leuk tweedehands speelgoed. En met de hulp van zijn elfen, maakt de kerstman nu nog meer cadeaus zelf met restmaterialen, zoals wol, katoen, leer, papier en karton. Daarna verpakt hij zijn cadeaus zo duurzaam mogelijk.
Het is niet voor iedereen een haalbare kaart natuurlijk … maar de slee met rendieren van de kerstman is een bijzonder milieuvriendelijk vervoermiddel omdat de rendieren alleen plantaardig voedsel eten en geen schadelijke uitlaatgassen produceren.
Wat als de kerstman je het verkeerde cadeau heeft gegeven?
Het is zonde om het cadeau te laten ‘verstoffen’ in een kast, of om het terug te sturen naar de winkel, waar het misschien wordt weggegooid. Het is beter om er iemand anders blij mee te maken. Je kunt het cadeau bijvoorbeeld doorgeven aan een vriend, een familielid of een collega, die het wel kan waarderen. Of je kunt het cadeau doneren aan een goed doel, zoals een kringloopwinkel, een voedselbank of een vluchtelingencentrum. En op sites als ruilen.nl kun je cadeaus ruilen voor andere spullen en zelfs diensten. Zo zorg je ervoor dat het cadeau niet verspild wordt, maar een tweede leven krijgt!
Hoe vieren we kerst in een wereld vol oorlog en eenzaamheid?
Maar hoe kunnen we die dromen waar maken? Hoe kunnen we de vrede brengen en de oorlog stoppen? Het antwoord lijkt steeds moeilijker te vinden.
Eenzame kerst
Ook is Kerst voor veel mensen een tijd van familie, vrienden en herinneringen. Maar niet iedereen heeft een fijne of goede relatie met zijn of haar naasten. Sommige mensen hebben te maken gehad met ruzie, scheiding, misbruik, geweld of verwaarlozing in hun familie. Anderen hebben een dierbare verloren door overlijden, ziekte, ongeluk of emigratie. Voor deze mensen kan kerst een pijnlijke of eenzame tijd zijn.
Maar kerst kan ons ook laten zien dat er mensen zijn die om ons geven en ons steunen. Het kan een tijd zijn om dankbaar te zijn voor wat we nog hebben en om te helpen waar we kunnen. Het is een tijd om te hopen dat er vrede op aarde mogelijk is.
Gandhi wist het heel mooi te zeggen:
“Zoals een mens zijn eigen natuur verandert, verandert ook de houding van de wereld ten opzichte van hem. Dit is het allerhoogste goddelijke mysterie. Het is iets geweldigs en de bron van ons geluk. We hoeven niet te wachten om te zien wat anderen doen.”
Over Karen Nijst
Als webontwikkelaar & copywriter (Kahlo Websites Hapert) zit ik veel achter de computer. Maar tijdens de vrije uurtjes teken en schrijf ik ook heel graag. De laatste jaren werk ik steeds vaker op de IPAD Pro.
Mijn creatieve reis begint begint vaak door gewoon mijn fantasie te gebruiken, maar soms vindt het ook zijn oorsprong in foto's die ik met mijn iPhone heb genomen. Het is nooit de bedoeling om deze simpelweg te kopiëren, maar eerder om een geheel eigen creatie te maken, al zoekend naar het juiste kleurenpalet en een harmonieuze compositie. Ik combineer graag verschillende elementen tot een nieuw geheel.
Inmiddels vind je me ook op Getekend Maastricht en zijn verschillende werken te bestellen op karennijst.werkaandemuur.nl/nl. Eind 2022 heb ik de webwinkel kunstopmaatshop.nl gelanceerd waar je ook werk van anderen kunt vinden. En misschien zie ik je ook op Instagram?
0 reacties