Site euver Mestreechs Carnaval? Wiezoe dat?

Karen Nijst. (meidske oet Mestreech 🙂 )

Tekening die ik eind 2022 maakte. Met op de achtergrond de Sint Servaaskerk en het Dinghuis in de Grote Staat.

Als Maastrichtse heeft vastelaovend in Mestreech mij altijd gefascineerd. In eerste instantie omdat het gewoon een gezellige bedoening is. Later omdat carnaval in Maastricht garant staat voor de sjoenste taferelen. Je kunt tijdens deze drie dolle dagen genieten van de vele prachtig uitgedoste mensen en de heerlijkste kleurencombinaties. Carnaval in Maastricht staat niet voor niets voor: ‘sjiek’. De flamboyante stijl is oongeluifelek fotogeniek en ik vind het heerlijk om dat vast te leggen.

Veur väöl Mestreechtenere is de carneval ’t sjoenste fies vaan ’t ganse jaor.

Boerom is d’r eigelek carneval? (Stukske gesjiedenis)
Tegenwoordig lijkt carnaval één groot bierfestijn, maar van oudsher draaide het van oorsprong katholieke feest vooral om voedsel. Na carnaval volgen 40 dagen vasten en omdat voedsel kan bederven, moest het opgemaakt worden. Vandaar dat het woord ‘Carnaval’ waarschijnlijk van het Latijnse woord ‘carne vale’ afstamt, wat “vaarwel aan het vlees” betekent.

Maar het kan ook verwijzen naar ‘carrus navalis’, ofwel scheepswagen. En dan moet je denken aan de rondtrekkende groepen in die grote carnavalswagens.

Wèt eine ’t antwoord op dees vraog? 🙂

Kempenoptocht Hapert (NB)

Carnavalskleding (Pekskes), Schmink en (weinig) Praalwagens

Toen ik in Brabant ging wonen en een trouwe bezoeker werd van de Brabantse carnavalsoptochten, viel het me op dat er veel tijd wordt gestoken in de carnavalswagens. (Zie tekening.)

Heel anders dan in Maastricht waar het zelfgemaakte carnavalskostuum populair is. Sommige Maastrichtenaren werken een heel jaar met ziel en zaligheid aan hun uitdossing (pekskes). En omdat het Maastrichtse carnaval naar Rijnlandse traditie grotendeels buiten op straat plaatsvindt, domineren die dagen de drie carnavalskleuren rood, geel en groen het straatbeeld. 

Tekening op de gevel van Eetcafé de Bengel, Kesselskade Maastricht

Volgens Wikipedia is er zoveel aandacht voor het ‘Pekske’ omdat Maastricht in de 19e en eerste helft van de 20e eeuw een vrij arme industriestad was. Carnaval vierende arbeiders zagen zichzelf gedwongen om hun eigen kleding en maskers te maken. Maar daar kwam verandering in en de carnavalskleding is er alleen maar extravaganter op geworden.

Ook zijn er niet veel carnavalsvierders die maskers dragen. Wel zie je veel kunstig geschminkte gezichten en uitbundige hoofdtooien. Waarschijnlijk komt dit omdat tijdens de Tweede Wereldoorlog het vieren van carnaval verboden werd. Gemaskerd rondlopen was tot na 1949 helemaal uit den boze, zodat het geleidelijk in onbruik raakte.
Ik vind het niet erg 🙂 Van maskers word ik niet blij tenzij het om van die prachtige Venetiaanse maskers gaat!

Pekskes en maskers (vervolg)

Ondanks de Sint-Servaasbasiliek op de achtergrond, laat de hier afgebeelde tekening een ietwat onwerkelijk ‘Maastrichts Tafereel’  zien. Dit komt niet alleen door de paarse kleuren, maar ook door de maskers van de figuren op de achtergrond.

Waarschijnlijk was ik tijdens het maken ervan (in 2017) nog steeds onder betoverd door het Venetiaans carnaval vanwege het gifje dat ik eerder maakte.

En ook al lijken de verschillen groter dan de overeenkomsten, tijdens de jaarlijkse carnavalsoptocht de ’Bonte Storm’ zijn de Venetiaanse invloeden merkbaar. Er wordt gepronkt en gelonkt. Wie heeft het mooiste pakje? Val ik op? Onderscheid maken is de norm!

Desondanks is er ook ruimte voor zelfspot. Een masker is veelal niet bedoeld om te  verbergen, maar juist om je belangrijkheid ‘im Frage zu stellen’. Op humoristische wijze relativeren van jezelf en alles wat belangrijk is.  Iets waar ook de Mestreechter Geis symbool voor staat, een beeldje van Mari Andriessen dat geïnspireerd is door Arlequino van de Comedia dell’arte.

Mestreechter Geis dat zit vaan binne,
De kins ’t neet koupe, de kins ’t neet winne.
De Mestreechteneer zeet ’t is mie gemood,
De weurs demèt gebore ’t zit in dien blood.
Dat is lache en jengke mèt get wat gebäörd,
Dat is Mestreechter Geis in e paar simpel wäörd.
Lène Jamin – Loomans

Op ’t Vriethof: over de Struys en Momus

Het Maastrichtse carnaval vindt naar Rijnlandse traditie grotendeels buiten plaats. De meeste carnavalsvierders vind je voornamelijk op de Vriethof, de Markt en O.L-Vrouweplein.
Toch zijn er ook een paar noemenswaardige café’s die ik altijd graag heb bezocht tijdens de gekkendagen (als je binnenkwam, tenminste).

Vogelstruys
Tijdens de drie dolle dagen is – zoals ze zelf zeggen – café in den ouden Vogelstruys het ware episch centrum van de Maastrichtse cultuur. Ooit brandde het grote houten pand af maar het werd in 1730 opnieuw in gebruik genomen. Het heeft altijd de naam Struysvogel of Vogelstruys gehad en er is al eeuwen een café in gehuisvest.

Momus
Een beetje verderop ligt ‘de Momus‘ het verenigingsgebouw van de herensociëteit Momus (1840-1935). Deze sociëteit organiseerde -naar Rijnlands voorbeeld- zittingen en optochten en het lijkt erop dat Momus dus de eerste carnavalsvereniging van Nederland was. De zittingen waren vooral bedoeld voor leden van Momus en andere richards (rijkaards) oet Mestreech. Het ‘gewone volk‘ bedronk zich op straat en in de kroegen. Na de oorlog, werd het stokje overgenomen door carnavalsvereniging De Tempeleers (zie Oetrope Stadsprins).

De Momus is tegenwoordig een café- restaurant (in ‘mijn tijd’ was het ook een discotheek) en is tijdens de carnavalsdagen de ontmoetingsplaats voor joonk en aajd.

Het Mooswief (groentevrouwtje)

Het Mooswief staat ook bekend als de “Patrones van de Mestreechter Vastelaovend”, en wordt op zondagochtend -eerste carnavalsdag*- omhoog gehesen op het Vrijthof in Maastricht.
Het Mooswief is met haar mand vol poor en kuul een verre verwante van de vroegere lente-godin.

Je zou verwachten dat dit hooggeplaatste groentevrouwtje de menigte méér dan bewust maakt van het belang van gezonde voeding, maar niets is minder waar …

Hooguit wordt er wat zuurkool geserveerd bij een hotdog, maar voor de rest is het groentegehalte bijzonder laag in de carnavalsmenu’s.

Ook als drie dagen later het feest wordt beëindigd, met het naar beneden halen van ’t Mooswief … verandert er weinig. De Maastrichtenaren hebben nog een paar dagen nodig om te verwerken dat carnaval echt voorbij is.
Vandaar dat ze op aswoensdag (Asselegoonsdag) graag eerst nog ‘hieringe willen bieten’ **. 😉

* Officieel begint carnaval op zondag, maar de meeste échte Maastrichtenaren hebben dan al lang een kater …
** Haring bijten

Over de tekening:
Eigenlijk klopt die niet helemaal meer want vanaf 2019 draagt ’t Mooswief een nieuw jurkje. Dit zuinige vrouwtje had namelijk al bijna dertig jaar dezelfde outfit en dat was tot op de draad versleten en dreigde uit elkaar te vallen. En een Mooswief in haar bloete koont? Dat wil je niet!” Het klèdsje was verre van goedkoop en om het geld bij elkaar te brengen, kon je voor € 5 een stukje van het oude hemd, rol of schort bemachtigen.

Begin februari 2023 heb ik een fraaie medaille mogen ontvangen van de Tempeleers omdat ze ‘mien teikening vaan t Mooswief willen gebruke in t drejbeukske vaan t Zate Hermeniekes Kongkoer (op d’n achterkant)’. Ik vond dat helemaal prima en nu heb ik de door Wendy Wasbauer vormgegeven ‘Medaalje‘ in ‘Orde vaan d’n Toeker’ ontvangen. Deze verwijst naar de Otoriteitetoeker die jaarlijks het stadsbestuur fijntjes laat weten wat er allemaal is misgegaan dat jaar. En dat het daarom toch echt beter is de macht aan het volk – in de persoon van de Stadsprins – te geven. Op de site van de Tempeleers lees je er meer over (klik hier).
Ik ben helaas niet in Maastricht die dagen, dus nu heb ik er eentje digitaal ontvangen! Danke !

Zaate Hermeniekes

Zaate hermeniekes (“dronken harmonieorkestjes”) zijn niet weg te denken uit het Maastrichtse carnavalsbeeld. Drie dagen lang trekken de hermeniekes, gevolgd door hun zingende en dansende familie en andere fans door Wyck en de Maastrichtse binnenstad. Ze fleuren het Maastrichts straatcarnaval in ieder geval behoorlijk op, alhoewel ze naarmate de dag vordert minder toonvast zijn 🙂.

Een groepje bestaat meestal uit zo’n vijftien muzikanten veelal uitgerust met blaas- of slaginstrumenten. Ze houden van klinkende namen als Hel, Hoeg en Zaat, Tetedevau (naar het streekgerecht tête de veau), en Veur de Bok zien Kloete.

Als klap op de vuurpijl is er op carnavalsdinsdag ’t Zate hermeniekesconcour op de Vriethof.
Iedere deelnemer wordt ‘verrast’ met 111 punte (de ierste pries) mèt lof van de jury!.

Clochards van Mestreech

Lange tijd vond ik ‘De Clochards van Mestreech’ gewoon een erg grappige groep. (echte lolzekskes)
Ik kende wel enkele figuren, maar wist eigenlijk niet zo goed waarom ze elk jaar dezelfde jasjes aantrokken en wat ze allemaal uitspookten.

Pas later heb ik begrepen dat het om een groep Maastrichtse zakenlui gaat die tijdens de carnavalsdagen ook geld inzamelen voor het goede doel. (sjariteit)

Zoals het projek “kin iech de pot op?”, ofwel unne mobiele wc veur invalide vastelaovesvierders
Daar zullen die valse cameraatjes wel voor bedoeld zijn 🙂

Ach ja, zo gaat dat. Soms weten de carnavalstoeristen veel eerder hoe het allemaal zit.

Dit is hun site!
https://clochards.onedot.nl/

OETROPE STADSPRINS EN D’N STADSINGEL VAAN MEESTREECH

Ieder jaar, eind januari, wordt op de ‘Merret’ (Markt) te Maastricht bekend gemaakt wie De ‘vorst der zotten*’ mag zijn.

Iets wat op een of andere manier nooit echt indruk op me heeft gemaakt. Misschien omdat ik rond die tijd mijn verjaardag vier en andere afspraken heb gemaakt.

De Prins op de Markt van Maastricht met op de achtergrond Engel van Maastricht

De verkiezing zelf is in ieder geval een stiekeme bedoeling 🙂 omdat prins Carnaval in het geheim wordt gekozen door de “Kanzelarij raod” (protocolcommissie) van de carnavalsvereniging De Tempeleers. En is de prins eenmaal bekend? Dan krijgt hij -de zaterdag voor carnaval – de sleutel van de stad overhandigd door de börgemeister. Daarmee wordt drie dagen lang symbolisch de macht overgegeven.

Ik heb niets tegen de prins (behalve dat saaie pakje) maar persoonlijk boeit de Engel van Maastricht mij meer. (zie tekening)

Deze engel staat in het stadswapen van Maastricht en vandaar dat er een reus werd gecreëerd “d’n Stadsingel vaan Meestreech” die jaarlijks werd meegevoerd in de carnavalsoptocht.
Maar helaas werd ze gestolen door een verzamelaar met teveel ruimte in zijn letterbak. Dankzij toenmalig burgemeester Ger Leers mocht beeldend kunstenaar Hubert Bour een nieuwe engelreus bouwen.

Nu staat zij daar ieder jaar weer, geflankeerd door ‘Gigantius’ een andere reus. (Die eerst ook op deze tekening stond, maar ik werd ietwat onrustig van zijn boze kop… Dus die is weggegumd). Hij staat inmiddels op een ander werk van mij.

** Waarom er nooit een prinses Carnaval is, weet ik eigenlijk niet …
Weet jij het wel? Mail me dan even info@kahlo.nl

Reus ‘Gigantius’ van Maastricht

Ik blijf het herhalen! Maastricht heeft het allemaal. Prachtig uitgedoste uitbundige mensen, ‘zaate Hermeniekes’ op het Vrijthof … En zelfs een 6 meter hoge reus!

Ter gelegenheid van de komst van keizer Karel V en zijn zoon in 1550, werd in Maastricht een feestelijke intocht (ommegang) georganiseerd. Het is historisch vastgesteld dat tijdens deze tocht een gigantische reus werd meegevoerd met een lengte van zeven meter. In een buidel staken twee poppen die de twee toenmalige bestuurders voor moesten stellen: de hertog van Brabant en de prinsbisschop van Luik. De Maastrichtse gilden brachten met de poppen symbolisch tot uitdrukking dat zij deze twee machthebbers ‘in hun zak’ hadden. Feitelijk was de reus dus een politiek statement aan het adres van de keizer. Lees meer op  www.reuzenfederatie.nl.[/caption]

Vastelaovend Same !

Op de tekening zie je het stadshuis op de ‘Merret’ waar op de zaterdag voor carnaval de sleuteloverdracht plaatsvindt. De burgemeester van Maastricht overhandigt dan -symbolisch- de sleutels van de stad aan Prins Carnaval.

Carnaval te Maastricht is ook hèt feest van verbroedering. Iets wat je gewoon echt een keer moet meemaken! Stort je in het feestgedruis en doe mee. Want een restaurantbezoek zit er tijdens de carnavalsdagen echt niet in.

Neem een voorbeeld aan de Maastrichtenaren en vul je tassen met lekkers en bier, dan kun je alles aan. De binnenstad is vergeven van de buitenbars en eetbuffetten, dus kun je carnaval gewoon lekker buiten op straat vieren.

Vergeet je ‘pekske’ niet!

Als je zonder ‘pekske’ Maastricht inloopt kun je net zo goed het woord ‘hollenjer’ op je voorhoofd laten tattoeren. En ook Brabo’s kunnen hun boerenkiel beter thuis laten!

Maar let op: verkleed je nog niet als je op de vrijdag of zaterdag voor carnaval een pintje wil vatten.
Dat is heiligschennis. Want carnaval begint pas écht op zondag.

Vastelaovend Same ! (Vervolg)

Vastelaovend is een feest voor jong en oud. Op de achtergrond: De Pater Vincktoren.

’t Groet Kinderfies
Carnaval Maastricht is bijzonder ‘kindvriendelijk’. De Tempeleers zorgen er namelijk al jarenlang voor dat alle kinderen uit de regio Maastricht samen kunnen genieten van een geweldig Carnavalsfeest.

‘Zienen Hoegen Hoeglöstegheid’ en zijn Tempeleers decoreren alle kinderen met het speciale ‘Kinderknuipke’. En is er een verkiezing van de leukste pekskes!

Zelfs huisdieren ontkomen niet aan carnaval, alhoewel er wel veel aandacht is voor hun wel en wee.
Zo heeft Bollie, het hondje van Philomene Hitz uit Maastricht niets te klagen. Hij heeft dan wel een -door het vrouwtje- zelfgebreid carnavalsjasje aan, maar hij wordt niet meegesleurd naar allerlei optochten waar hij toch niets van begrijpt.
Bollie is gewoon happy als het vrouwtje happy is! En daarnaast is het lekker warm zo.

Bollie, het hondje van Philomene Hitz met zijn mooie zelfgebreide jasje.

Carnaval 2023

Carnaval 2023 valt iets vroeger dan editie 2022, dus we hoeven er gelukkig minder lang op te wachten. Officieel begint carnaval op zondag 19 februari met de Grote Optocht van Maastricht om 13.33 uur, en drie dagen later wordt klokslag twaalf uur het Mooswief weer naar beneden gehaald.
Hopelijk hoeft burgemeester Penn-teStrake die dagen geen ‘Haw pin’ te roepen en blijkt ook editie 2023 Coronaproof te zijn.  In ieder geval zijn carnavalstoeristen dit jaar weer van harte welkom (denk ik dan toch …).

Alvast veel plezier, waar je het ook moge vieren!

Carnavalstekening bestellen?

Verschillende carnavalstaferelen kun je sinds 2022 bestellen en laten afdrukken op werkaandemuur.nl. Je ziet ze hieronder. Heb je interesse in een tekening? En staat het er niet bij? Of wil je een (carnavals)tekening laten maken? Neem dan gewoon even contact met mij op!

Klik op een van onderstaande afbeeldingen om naar de shop te gaan. De hier getoonde prijzen zijn een indicatie en afhankelijk van het gekozen formaat en materiaal. Standaard is voor een ingelijst werk gekozen, maar je kunt ook kiezen voor een ander formaat of  kleur lijst. Of voor fotoprint, aluminium dibond, xpozer, hout, staal, behang, print op doek, acrylglas en zelfs voor een ronde print!

• 
  Carnaval Maastricht, café den Ouden Vogelstruys

  € 240,- Ingelijst 60x60

• 
  Carnaval, Kempenoptocht Hapert (Brabant) 2020

  € 240,- Ingelijst 60x60

• 
  De Pracht van het Maastrichts Carnaval

  € 242,- Ingelijst 75x50

• 
  Carnaval Maastricht 2022 met Vrijthof en Reus

  € 242,- Ingelijst 70x55

• 
  Carnaval Vrijthof Maastricht, met Mooswief

  € 212,- Ingelijst 70x50

• 
  Carnaval, Kempenoptocht Hapert (N-B) 2017

  € 266,- Ingelijst 55x70

• 
  Carnaval in Maastricht met Sint-Servaaskerk en Panhuis

  € 235,- Ingelijst 75x50

• 
  de Kempenoptocht, Carnaval in Hapert (de Kempen)

  € 225,- Ingelijst 60x60

• 
  Carnaval Vrijthof met Mooswief en Sint Servaaskerk 2017

  € 240,- Ingelijst 60x60

• 
  Carnaval, Kempenoptocht Hapert 2019 (N-B)

  € 240,- Ingelijst 60x60