Senegal: statige vrouwen, uitbundig gekleurde kleding, kralensieraden, marktjes, vis en Baobabboom
Senegal: statige vrouwen, uitbundig gekleurde kleding, kralensieraden, marktjes, vis en Baobabboom
Begin 2016 reisden Bart en ik naar Senegal en later maakte ik dit tekenverslagje dat inmiddels is aangevuld met tekeningen en een animatie die ik eind 2022 maakte.
Er is bijzonder veel te vertellen over dit prachtige land, maar ik heb me ‘beperkt’ tot onderwerpen die veel indruk op me hebben gemaakt. Zoals de prachtig geklede vrouwen en de levendige kleurrijke markten.
Trotse kleurrijke vrouwen met weinig bewegingsvrijheid
Alhoewel de mannen echte ‘haantjes’ zijn, draait alles in de Senegalese samenleving om de vrouw. Zij zorgt voor het gezin en de sociale samenhang, en wordt meer en meer gezien als de motor van de vooruitgang.
Senegalese vrouwen zijn mooi, statig en trots. Ze besteden veel tijd, aandacht en geld aan hun -veelal- traditionele kleding, opvallende kapsels en lekkere geurtjes. Maar de positie van deze vrouw is niet rooskleurig. Weliswaar heeft zij meer bewegingsvrijheid dan vrouwen in andere islamitische landen, toch wordt zij niet geacht zich zomaar buiten haar buurt te begeven.
Gehoorzaamheid en onderworpenheid aan de man zijn normaal. Ook kleine meisjes van zes jaar worden al snel ingeschakeld in het huishouden. Desondanks lijkt er een grote mate van gelijkheid tussen mannen en vrouwen te zijn. Op markten en andere openbare gelegenheden is de omgang vaak vriendelijk, plagerig en soms uitdagend.
Er wordt in ieder geval veel gelachen.
Senegalese dame bij het ‘Lac Rose’ meer.
De herinnering is al wat ouder, de tekening is nieuw.
Deze dame -die haar sieraden wilde verkopen- stond trots te poseren, bij het ‘Roze Meer’ (Lac Rose vlakbij Dakar). Het meer, beroemd om zijn prachtige roze kleur, was helaas dofgrijs tijdens ons bezoek. Dus heb ik de achtergrond en kleuren er maar zelf bij verzonnen. Ik heb alles getekend en ingekleurd op mijn IPad en eerlijk gezegd, had ik wel een beetje een ‘lam handje’ nadat ik die mooie kleur- en patroonrijke stof helemaal had uitgewerkt. Maar het blijft heerlijk om te doen.
Het ‘Roze Meer’ ontleent zijn naam aan de roze tot mauve waterkleur, al naar het moment van de dag. Dit fenomeen wordt veroorzaakt door een hoge zoutconcentratie van ongeveer 40% en de aanwezigheid van rood plankton. Op de achtergrond van deze afbeelding, is de zoutwinning zichtbaar: lokale bewoners schrapen het zout van de bodem en vervoeren dit met bootjes naar de oever, waar het op het strand wordt gedroogd in de zon, alvorens het op lokale markten verkocht wordt.
Ondanks de bedrijvigheid straalt het meer een serene rust uit. En net als in de Dode Zee kun je door het hoge zoutgehalte moeiteloos blijven drijven. In het droge seizoen heb je de grootste kans om de roze kleur van het water te zien.
Dame zonder Rose Meer
In 2016 tekende ik dezelfde dame als hierboven, maar destijds verzon ik er een andere achtergrond bij. Namelijk een Senegalese markt.
Een dankbaar onderwerp, omdat de markten in Senegal garant staan voor de prachtigste, kleurrijkste en levendigste taferelen. Je raakt er nooit uitgekeken (en wat mij betreft: nooit uitgetekend).
Een van de leukste kanten van een exotische reis als deze, zijn de vele fleurige en drukke markten. Overal waar je komt zie je -vooral- vrouwen hun koopwaar aanprijzen. Er zijn groente-, fruit-, vlees- en vismarkten en markten voor kleding en stoffen, schoenen, huis-, tuin- en keukenartikelen, maar ook voor sieraden en kunstnijverheid.
Het is jammer dat de prachtig uitgedoste marktvrouwen niet op de foto willen. Vooral op de markt kun je beter stiekem foto’s maken, wil je geen ruzie of verwensingen (of fruit) naar je hoofd geslingerd krijgen.
Flora en fauna in Senegal
Bandia reservaat, ecologisch juweel vlakbij Saly
Op enkele kilometers van de witte zandstranden van de toeristische badplaats Saly -70 kilometer ten zuiden van de Senegalese hoofdstad Dakar- kun je in het Bandia-reservaat op zoek gaan naar zebra’s, neushoorns, antilopes, elanden, zebra’s, giraffes en andere grote grazers. Een droom voor menig fotograaf.
Ik herinner me vooral de apen en de krokodillen die voor de veiligheid van zowel mens als dier in een omheinde zone te vinden zijn. Net als de hyena’s en andere reptielen.
Topbestemming voor de vogelliefhebbers.
Doordat Senegal na de Sahara de eerste zone is met waterbronnen, is het de ideale plek voor miljoenen vogels om te overwinteren. Er zijn bijna 700 verschillende vogelsoorten gespot.
Een bezoek aan Senegal wordt vaak gecombineerd met een verblijf in Gambia, omdat beide landen uitstekende vogelbestemmingen zijn.
Paradijsvogelbloem
De Afrikaanse Crane Flower -zie afbeelding- behoort tot ’s werelds meest opvallende en kleurrijke bloemen. De plant kan 4 meter hoog worden en wordt vaak Paradijsvogelbloem of Vogelkopbloem wordt genoemd. Niet verwonderlijk, want de kleuren lijken op die van een Paradijsvogel en de vorm doet denken aan de kop van een vogel met een grote snavel.
Bloemen hebben vaak een symbolische betekenis. Zo zou de Paradijsvogelbloem onder meer staan voor vrijheid en onsterfelijkheid.
Dankzij de hechtwortels is de plant ook het symbool voor trouw en vasthoudendheid. Stuur je deze bloem naar je geliefde? Dan zeg je feitelijk: “Ik blijf je trouw.”
Op deze afbeelding heb ik verder de kleurrijke uitbundige Afrikaanse sieraden verwerkt, Afrikaanse patronen, een giraf en de Baobab Boom.
Afrikaanse dame met Noordwest-Afrikaanse Cheetah
Op deze afbeelding zie je een Afrikaanse schone met een hoofdtooi bestaande uit (getekende) dopjes van flesjes en ander restmateriaal. Op de achtergrond zie je een mooi exotische landschap met Baobab bomen, een nijlpaard (goed zoeken), een vogel en een Flamingo. Iets meer op de voorgrond staat een Cheeta (jaloers?) te staren naar de schitterende verschijning. Of naar de fascinerend lange blauwe nagels van de dame … dat zal wel altijd een raadsel blijven. In het heuvelachtige landschap en in de lucht heb ik Afrikaanse patronen en teksten verwerkt zoals een zg. African Poetry van Beth Restrick:
“You speak your love of Africa,
Each phrase creates a scene.
You speak your love of Africa,
Forming pictures in my dreams”.
Deze Noordwest-Afrikaanse Cheetah is eigenlijk een beetje verdwaald want ze komt liever in de Sahara. Deze Cheeta ziet er ook heel anders uit dan de andere Afrikaanse cheeta’s. De vacht is korter en bijna wit van kleur en het gezicht heeft weinig of zelfs geen vlekken.
Vlisco, niet écht Afrikaans
Bron: de Volkskrant
Tijdens onze reis door Senegal heb ik vaak horen beweren dat de prachtige kledingstof die wij overal zagen, van origine uit Nederland komt. Maar dit is pas sinds 1998 het geval, toen het Helmondse Vlisco besloot zich uitsluitend op de Afrikaanse markt te richten.
Veel vrouwen laten van deze ‘Vlisco-stof’ een jurk, rok, hoofddoek of draagdoek voor een baby maken. Mannen wikkelen de lap als geheel om of laten er een boubou, een soort djellaba, van maken. Een lap kost al gauw 60 euro en in Afrika is dat al snel een modaal maandsalaris.
Vreemd is dat geen enkele Afrikaan ooit iets heeft ontworpen voor Vlisco. In onze westerse ogen mogen de dessins dan ook typisch Afrikaans zijn, voor Afrikanen zijn ze exotisch. Vooral ’de welgestelde Afrikaanse mevrouw’, is Vlisco’s doelgroep. Dit is de reden waarom statussymbolen als dollarbiljetten, eurotekens, iPods, auto’s terug te vinden zijn in de dessins. Maar ook prozaïscher taferelen als schemerlampen, ventilators, gloeilampen, spiegels.
De namen die de stoffen soms krijgen zijn wel een puur Afrikaanse aangelegenheid. Die worden gegeven door de duizenden Afrikaanse vrouwen die de stoffen op de markt verhandelen, de zogeheten mammies.
Zo is er een dessin met de naam ‘Si tu sors, je sors’ , ofwel een vogel die uit een kooitje wegvliegt. Vrouwen die vermoeden dat haar man vreemdgaat, dragen de stof om hem te laten weten dat ze hem doorhebben – en hem zullen verlaten als hij er niet mee stopt.
Je kunt de namen echter op meer manieren interpreteren. Een stof met de naam ‘6 bougies’ lijkt te suggereren dat de draagster een dure auto heeft. Maar het kan ook betekenen dat zij een sterke vrouw is, die maar liefst zes mannen aankan.
Bij Afrikaanse millennials is Vlisco niet meer zo populair als bij hun moeders. Dat komt doordat de stof niet ‘echt’ Afrikaans is en sporen van kolonialisme zou dragen.
Zelf ben ik gek op de stoffen van Vlisco en ik heb verschillende patronen al vaker in mijn tekeningen gebruikt (zie tekening ‘Vlisco’s African Beauty’). Hoewel er geen directe associatie is, doen de Vlisco-stoffen mij ook vaak denken aan het werk van de door mij zeer bewonderde Gustav Klimt. De ontwerpen zijn rijk en expressief dankzij de mooie gedetailleerde patronen, de gebruikte symboliek en de intense kleuren.
Tekst gaat verder onder de tekening
Mbour: Senegalese vis en verliefde jongens en meisjes
Dankzij de grote wereldvraag naar vis en visproducten heeft de Senegalese visserijsector de laatste jaren een snelle ontwikkeling doorgemaakt. De visgronden in de West-Afrikaanse kustwateren behoren tot de rijkste ter wereld. Vandaag de dag is deze sector nog steeds een vitale bron van inkomsten en voeding, ondanks uitdagingen zoals overbevissing en milieuveranderingen.
Het beroep van visser is van oudsher een familieberoep, waarbij de mannen uitvaren in houten boten en de vrouwen de vangst verkopen op de markt.
Op de tekening hier, zie je een vrouw die vis aan het schoonmaken is in de bruisende havenstad Mbour, gelegen aan de westkust, zo’n 80 km van Dakar.
Mbour wordt beschouwd als de tweede grootste vissershaven van Senegal. De stad heeft een levendige vissersgemeenschap en een drukke vissershaven waar dagelijks verse vangst wordt aangevoerd en verhandeld.
Echt de moeite van een bezoekje waard!
Want het strand van Mbour is een levendige plek, bezaaid met zeewaardige pirogues. Overal heerst een drukte van belang met reparatiewerkzaamheden aan prauwen en netten, het schoonmaken, zouten en drogen van vis. Het is een sociaal centrum, vol spelende kinderen, flirterige interacties en culturele uitwisselingen.
Volgens onze gids van destijds: ‘Papa’, is het strand ook dé ontmoetingsplaats voor trouwlustige jongens en meisjes.
Nog even over de Baobab:
De Baobab-boom kan meer dan 1000 jaar oud worden en heeft vele dichters, verhalenvertellers, kunstenaars, schilders en fotografen geïnspireerd.
Ze zeggen dat in een ver verleden een vertoornde god de baobabs woedend uitrukte en ondersteboven terug smeet. De takken lijken op omgekeerde wortels, en de boom heeft weinig bladeren.
Ze zeggen ook dat de holle boom vroeger diende als graf voor de griots (vertellers) en in het reservaat ‘Bandia Reserve’ konden we de schedels zien liggen. De Griots bewerkten het land niet. Zij waren er alleen om te zingen en verhalen te vertellen en vandaar dat het een voorrecht van de boeren was om begraven te worden.
Maar de boom is er niet alleen ter inspiratie of laatste eindbestemming…bijna alles van de boom kan worden gebruikt:
van de wortel en bast wordt een brouwsel gemaakt tegen malaria en droge bladeren zijn blijkbaar erg lekker in de couscous.
Bart en ik kochten een zakje ‘Baobabkruiden’ op een lokale markt, dus ik ben benieuwd!
Sunshine, African Lady
Filmpje
Mijn werk aan jouw muur?
Klik dan op een van onderstaande afbeeldingen om naar de shop te gaan. De hier getoonde prijzen zijn een indicatie en afhankelijk van het gekozen formaat en materiaal. Standaard is voor een ingelijst werk gekozen, maar je kunt ook kiezen voor een ander formaat of kleur van de lijst. Of voor fotoprint, aluminium dibond, xpozer, hout, staal, behang, print op doek, acrylglas en zelfs voor een ronde print!
NIEUW!!!
Vanaf december 2022 kun je ook een kijkje nemen in mijn webshop:
Kunst Op Maat Shop
African Lady with Cheeta (Mixed Media)
Over Karen Nijst
Als webontwikkelaar & copywriter (Kahlo Websites Hapert) zit ik veel achter de computer. Maar tijdens de vrije uurtjes teken en schrijf ik ook heel graag. De laatste jaren werk ik steeds vaker op de IPAD Pro.
Mijn creatieve reis begint begint vaak door gewoon mijn fantasie te gebruiken, maar soms vindt het ook zijn oorsprong in foto's die ik met mijn iPhone heb genomen. Het is nooit de bedoeling om deze simpelweg te kopiëren, maar eerder om een geheel eigen creatie te maken, al zoekend naar het juiste kleurenpalet en een harmonieuze compositie. Ik combineer graag verschillende elementen tot een nieuw geheel.
Inmiddels vind je me ook op Getekend Maastricht en zijn verschillende werken te bestellen op karennijst.werkaandemuur.nl/nl. Eind 2022 heb ik de webwinkel kunstopmaatshop.nl gelanceerd waar je ook werk van anderen kunt vinden. En misschien zie ik je ook op Instagram?
Wat mooi om te zien. Ik ga in januari (weer) naar Senegal en neem deze keer mijn dochter (27) mee naar mijn schoonzus. Die woont daar een deel van het jaar in een dorp bij Lac Rose. Er is daar veel moois verdwenen helaas en de bevolking groeit (te) explosief. Ik probeer wat bij te dragen aan verbetering (een klein beetje, maar toch…). Heb veel zin om weer even het eenvoudige leven te ervaren…
Dank voor je reactie!
Wat jammer om te horen dat er zo veel moois verdwijnt? Ik vond het daar echt prachtig ook al speelde het weer niet mee en heb ik de roze kleur van het water niet ‘live’ mogen aanschouwen.
Fijne vakantie!
groetjes
Karen Nijst
Beste Karen,
Sinds half november ben ik via een verkoop aan mijn deur (marktplace ) in contact gekomen met een Senagalees gezinnetje. Al wel 6 jaar in NL, en nu 6 mnd woonachtig in Goes. Arm, weinig spullen, afijn een hele geschiedenis zoals zovelen. Inmiddels heb ik ze aan veel spullen en kleding voor hun 3e op komst zijnde dochtertje geholpen. Helaas is deze zwangerschap na 7mnd vlak voor kerst geëindigd. Nu zag ik uw tekeningen. Zo mooi. Ze hebben nog kale muren..verkoopt u ook tekeningen? Ik zou hen graag iets kado doen als deze betaalbaar zijn. Iets passend uit hun land. Om hun inrichting een iets ‘Afrikaans tintje te geven. Een heel verhaal, maar o zo fijn om te helpen, omdat de man des huizes gelukkig een harde werker is, om alles te laten draaien voor zijn 2 jongens waar ze gelukkig nu houvast aan hebben. Hopelijk hoor ik iet van u.
Hoi Joke,
Dank voor je compliment!
Ik vind het heel mooi dat je ze wil helpen met de aankleding van hun woning.
Ik vraag niets voor mijn tekeningen, omdat ik dat gewoon graag doe. Als ik er iemand blij mee kan maken, is dat fijn.
Het wordt wat anders natuurlijk als het een portret op maat zou zijn, of een tekening in opdracht.
Maar dat is dus nu niet het geval.
De tekeningen op de website zijn echter te klein (qua resolutie en DPI) om een mooie print te laten maken. Dus als je mij doorgeeft welke tekening(en) je in gedachte hebt, stuur ik je een betere versie.
Je kunt dan zelf kijken wat je doet. Zo kun je gebruik maken van de afdrukservice van de Hema of myposter (er is heel veel keuze!) en dan zelf voor een lijst of zo zorgen.
Maar wellicht weet je dat allemaal al lang?
groetjes Karen
Lieve Karen heb nog eens naar je prachtige Senegalezen gekeken. Zo mooi jouw verslag ook , ik hoop dat het goed met je gaat, ben je een beetje op FB uit het oog verloren. zie ook geen tekeningen of werken van je.In welke groepen zit je nu? Fijn weekend en lieve groet P.s was zelf wel een tijd onder zeil vanwege ziek zijn maar gaat redelijk goed nu!
Dank je Thea! Fijn dat het nu redelijk goed gaat.
Op een of andere wijze zijn wij niet meer `connected` op Facebook? Aangezien ik veel op Privé zet, kan ik me voorstellen dat je niet meer zoveel tekeningen ziet 😉
groetjes en een fijn weekend toegewenst, Karen
Lieve Karen
Wat heb je het allemaal mooi onder woorden gebracht En hoe prachtig met jou mooie kleurrijke tekeningen. Helaas was ik nooit in Senegal maar ik krijg er zo wel zin in om het land eens te bezoeken. Het lijkt me een bizonder avontuur wat je niet snel vergeet,en dat is mooi meegenomen.Heel veel goeds en liefs Thea Roelofs xxx
http://roelofsartgallery.blogspot.nl/
Dank je Thea.
Ik was een weekje in New York (verslagje volgt -) ) dus kon ik niet eerder reageren.
Hoi Karen
Wat een levendig verslag. Wat mij betreft smaakt het naar meer. Erg bijzonder om te zien wat jij digitaal maakt. Het is niet alleen knap, maar zeker erg mooi.
Ik zie je tekeningen steeds weer graag voorbij komen.
http://www.welzijnspraktijkdeesch.nl
Dank je Anita!